تجهیزات و لوازم مورد نیاز فضاهای آشپزخانهوسایل و تجهیزات آشپزخانه می بایست طوری ساخته شده و در محل قرار گیرند که برای نظافت به تمام قسمتهای آنها دسترسی باشد. هر وسیله ای لازم است قابل انتقال و جا بجا شدن باشد. وسایل بزرگ باید به طور آزاد قرار داده شده و از دیوار و کف زمین فاصله داشته باشند. وسایل متحرک چرخ دار، نظافت آنها را آسان کرده و به کارکنان آن محل کمک می کند تا مواد غذایی را کمتر جابجا کنند. چیدمان تجهیزات نباید مزاحم کارکنان مربوطه باشد به همین خاطر فاصله 1/80 – 1/20 متر مربع را بهترین فاصله موجود بین دستگاهها و وسایل پخت در نظر می گیرند.

قبل از پرداختن به تعریف و تقسیم تجهیزات فضاهای داخلی آشپزخانه توجه به نکات ذیل ضروری می باشد:

- نصب هود جهت هدایت حرارت و بخار حاصل از عمل پخت در بالای کلیه تجهیزاتی که عمل پخت و پز غذا را انجام می دهند ضروری می باشد.
- جهت تهویه هوای آشپزخانه از هواکش های دمنده و مکنده متناسب با فضای آشپزخانه استفاده شود و پشت قاب هواکش ها باید مجهز به توری نمره ریز ( نمره 16) و ضد زنگ باشد.

- لزوم وجود آسانسور جهت حمل مواد اولیه تحویلی به انبار خواربار و حمل مواد اولیه مورد لزوم از انبار به آشپزخانه که معمولاً با گنجایش 500 کیلو گرم طراحی می گردد.

- ضروری است از پوشش مناسب ( Cover) جهت نگهداری لوازم و تجهیزات آشپزخانه استفاده شود.

- لازم است حداقل 30 سانتی متر فاصله زیر اسباب باشد یا اینکه آنها را روی پایه ای مانند سکوی سیمانی به ارتفاع حدود 15 سانتی متر که با کاشی سنگ فرش شده است قرار داد.

- در صورتی که در آشپزخانه آبراه وجود داشته باشد کلیه اجاق ها می بایست در دو طرف آن قرار گیرند.

تعریف تجهیزات فضا های داخلی آشپزخانه

ترولی ها یا میزهای چرخدار دو یا سه طبقه حمل ظروف :

ترولی های دو یا سه طبقه جهت حمل ظروف تمیز و جمع آوری ظروف کثیف ساخته می شوند که تماماً از جنس استنلس استیل( ضد زنگ ) می باشند.

ترولی حمل بار

این وسیله وظیفه حمل بارهای سنگین در سطح آشپزخانه را به عهده دارد.

ترولی حمل دیگ

این وسیله وظیفه حمل بارهای سنگین به ویژه جابجایی دیگ های بزرگ غذا را در سطح آشپزخانه به عهده دارد. جهت سهولت در امر جابجایی دیگ، ارتفاع سکوی این ترولی موازی با ارتفاع پلوپزها و دمکن ها طراحی شده تا عمل انتقال و جابجایی دیگ را به سادگی ممکن سازد.

ترولی حمل ترموس

این ترولی مناسب ترین وسیله برای توزیع مایعات سرد و گرم در فضاهای بسیار بزرگ، طبقات یا قسمتهای مختلف یک ساختمان می باشد.

ترولی حمل زباله

این ظرف مناسب ترین وسیله جمع آوری و حمل زباله در محیطهای وسیع می باشد و دو نوع گالوانیزه و استنلس استیل ساخته و عرضه می گردد. این ظروف به سادگی از پایه جدا شده و به راحتی شستشو و ضد عفونی می شوند.

میز کار رویه استیل

این میزها که بیشترین طول آنها 190 سانتی متر می باشد، برای آماده کردن غذا و قرار دادن ظروف و لوازم مختلف روی آنها به کار برده می شوند. رویه صاف و صیقلی این میزها عاملی است که تمیز، پاک کردن، انتخاب، برش، جداسازی و تقسیم کردن مواد غذایی را آسان تر می سازد.

میز برنج پاک کنی

از این میز برای پاک کردن برنج و دیگر حبوبات مصرفی در آشپزخانه استفاده می شود. صفحه صاف و صیقلی این میز عاملی است که تمیز، پاک کردن و جداسازی برنج را از اشیاء اضافی آسان می سازد.

میز جمع آوری ظروف کثیف

این میز جهت جمع آوری و نخاله گیری ظروف کثیف و آماده سازی جهت شستشو استفاده می شود. ورق رویه از جنس استنلس استیل ضد زنگ می باشد. در رویه این میز حفره ای جهت ریختن مانده های غذا از داخل ظروف غذاخوری به داخل ترولی حمل زباله که در زیر میز مستقر می گردد تعبیه شده است

میز ظروف تمیز

این میز نگهداری و انبار کردن انواع ظروف تمیز در اندازه های مختلف، به علاوه قاشق و چنگال را میسر می سازد.

میز گوشت خرد کنی ( کنده ساطور یا تخته ساطور)

وسیله مناسبی برای خرد کردن گوشت و شکستن استخوان در آشپزخانه های بزرگ می باشد و از چوب جنگلی فشرده ساخته شده است. بهتر است سطح روی میز با صفحه پلاستیکی فشرده یا زالامید پوشانده شود.

کانترگرم

این وسیله غذاهای از پیش طبخ شده را در ظروف مخصوص مواد غذایی در اندازه ها و ابعاد مختلف گرم و آماده توزیع نگه می دارد. فضای داخلی کانتر با یک المنت برقی گرم می شود و درجه حرارت دلخواه آن توسط یک ترموستات کنترل می گردد.

کانتر گرم ( بن ماری)

این کانتر معمولاً در خط سلف سرویس و یا خارج از آن جهت گرم نگه داشتن غذای طبخ شده مورد استفاده قرار می گیرد. گرمای این دستگاه به وسیله یک المنت برقی تامین و درجه حرارت دلخواه آن توسط ترموستات مخصوص کنترل و تضمین می گردد.

کانتر سرد

این وسیله مناسب ترین وسیله برای سرد نگه داشتن انواع دسر، سالاد و نوشیدنی خصوصاً در خط سلف سرویس و یا خارج از آن می باشد. سطح باز روی این کانتر امکان انتخاب سریع و استفاده راحت از انواع سالاد، دسر، نوشیدنی و غیره را فراهم می نماید. طبقه زیرین این کانتر با دمای نزدیک به انجماد، فضای مناسبی جهت سرد نگه داشتن بطری های نوشابه، و ظروف از قبل آماده شده دسر و سالاد را در اختیار می گذارد.

کانتر قاشق و چنگال

این وسیله جهت نگهداری قاشق، چنگال، کارد و سینی در خط سلف سرویس و سالن ها مورد استفاده قرار می گیرد.

یخچال های ایستاده

ویژگی این یخچال، حفاظت و ذخیره سازی مواد غذایی در دمای نزدیک به انجماد است. صفحات سرد کننده مخصوص، تولید و توزیع سرمای متعادل را تضمین می نماید. با نصب ترموستات دمای داخل یخچال کنترل شده و عمل دیفراست به طور اتوماتیک انجام گیرد.

یخچالهای ایستاده با درب شیشه ای

ویژگی این یخچال حفاظت و ذخیره سازی مواد غذایی در دمای نزدیک به انجماد و نمایش آن از پشت درب شیشه ای است. صفحات سرد کننده مخصوص، تولید و توزیع سرمای متعادل را تضمین می نماید. با نصب ترموستات دمای داخل یخچال کنترل شده و عمل دیفراست به طور اتوماتیک انجام می گیرد.

چلیک نگهداری حبوبات

این ظرف وسیله مناسبی برای انبار کردن بهداشتی مواد غذایی خشک می باشد که به دو شکل استوانه و مکعب از ورق استنلس استیل یا گالوانیزه ساخته می شوند.

ترموس

این ظرف مخصوص سرد یا گرم نگهداشتن انواع نوشیدنی می باشد. دمای مایعات سرد یا گرم مخصوص ترموس برای مدتی نسبتاً طولانی ثابت می ماند.

ریل آویز گوشت

این واحد مخصوص آویزان کردن، بریدن و قطعه قطعه کردن گوشت روی قلاب های آویز است.

رف سلف سرویس و ریل هدایت سینی

• رف سلف سرویس: طبقات یا رف ها، فضای برای عرضه مواد غذایی وامکان دستیابی آسان ودلپذیر را برای مشتریان ودانشجویان در خط سلف سرویس فراهم می آورد .
• ریل هدایت سینی: با قرار دادن سینی بر روی این وسیله وهدایت آن به جلو، انتخاب و دریافت غذا از سلف سرویس آسان گردیده و از ریختن مایعات جلوگیری می نماید

هودهای دیواری و مرکزی

این هودها هوای آلوده، دود وبوی ایجاد شده در فضای آشپز خانه های بزگ را به خارج هدایت می کنند.

وان ها یا حوضچه های شستشو و خیساندن برنج

این وان ها در اندازه های مختلف (حداکثر طول 190 سانتی متر) قابل ساخت می باشد. با بهره گیری از این حوضچه های بزرگ،شستشو وآب کشی مواد غذایی در مقادیر زیادی، به بهترین شکل انجام می گیرد. این حوضجه ها برای دیگر مصارف آشپزی مناسب است.

سینک شستو تک لگن و دو لگن

با بهره گیری ازمیزهای ظرفشویی ( سینکهای ظرفشویی) یک یا دو لنگه، عملیات شستشوی عمومی به بهترین شکل ممکن انجام می گیرد. طرح وساخت محکم، بدنه ولگن های بزرگ وعمیق ساخته شده از فلز ضد زنگ ( استنلس استیل) عمیات شستشو را آسان می سازد.

ماشین ظرفشویی 1000 بشقاب در ساعت

ساخته شده از ورق استنلس استیل با قابلیت نصب در کنار و یا گوشه اتاق. این دستگاه پس از بستن درب آن به طور اتوماتیک کار می کند وقابلیت شستشوی ظروف را با آب گرم 70 درجه سانتی گراد و آب کشی را با آب داغ در دمای 90درجه سانتی گراد به صورت مدام دارد.از این دستگاه جهت شستشوی بشقاب و چنگال ، لیوان و سینی های چهار و شش خانه استفاده می شود.

ماشین ظرفشویی2000 بشقاب در ساعت

ساخته شده از ورق استنلس استیل،شستشوی ظروف با آب گرم 70 درجه سانتی گراد صورت می گیرد وسپس با آب داغ در دمای 90 درجه سانتی گراد آبکشی می شود. این دستگاه قابلیت شستشوی بشقاب وچنگال، لیوان وسینی های چهار وشش خانه را دارد.

اجاق سیب زمینی سرخ کن گازی

وظیفه خاص این دستگاه سرخ کردن کامل مواد غذایی مانند سیب زمینی، ماهی، گوشت و...به صورت غوطه ور در روغن می باشد.مشعل قوی این دستگاه عامل موثری در سریع وساده سرخ کردن مواد غذایی است. پس از سرخ کردن غذاروغن مانده در داخل دستگاه از طریق یک شیر خروجی تخلیه می گردد.

ماهیتابه گردان

با استفاده از این دستگاه کلیه موادی که به طریق کمروغن ویا غوطه ور در روغن احتیاج به سرخ شدن دارند،همچنین انواع آش،سوپ، خورش ها و... به راحتی قابل طبخ می باشند.مجهز به محور گرداننده سریع ومحکم جهت تخلیه محتویات داخل لگن می باشد که جهت شستشوی بهتر وآسان تر ماهیتابه هم مورد استفاده قرار می گیرد.

فرد مکن برنج

از این دستگاه می توان برای دم کردن برنج وگرم نگه داشتن غذای آماده برای سلف سرویس استفاده کرد. این دستگاه دارای یک شعله پخش کن بزگ است که با تر موستات شرایط پخت ودم کشیدن برنج را کنترل می نماید

پلوپزهای گازی

پلوپز گازی ساده ترین و اقتصادی ترین وسیله برای جوش آوردن مایعات و پخت غذا است. ارتفاع کم، رویه بزرگ و چدنی دو عاملی هستند که زحمت جابجایی دیگ های بزرگ و سنگین را کم تر و امکان استفاده بهتر را فراهم می سازند. پلوپزها در چهار مدل یک تا چهار ردیفه ساخته می شوند.

کباب پز رستورانی یک متری گاز سوز

این کباب پز قوی برای پخت و کباب کردن بهتر با شعله پخش کن های گرد و لوله های متعدد خود، حرارت را به طور متعادل و یکسان در سطح کباب پز توزیع می کند. با استفاده از ذغال مصنوعی ( موجود روی حفاظ چدنی کباب پز) و سوخت کامل گاز در حفره های ذغال، بهترین نتیجه و طعم کباب بدست می آید. برای استفاده از این کباب پز می توان علاوه بر سیخ کباب از شبکه ها و تاوه های مختلف برای پختن یا کباب کردن انواع کباب، همبرگر، سوسیس، مرغ و دیگر غذاها بهره گرفت. سینی تعبیه شده زیر کباب پز، روغن و چربی کباب در حال پخت را در خود جمع می کند و کاربرد دیگر سینی چربی گیر، ایجاد بخار آب برای پخت بهتر می باشد.

دیگ گاز سوز یک جداره – دو جداره

دیگ گاز سوز یک جداره: دیگ پخت مایعات، مناسب ترین ، سریعترین و راحت ترین وسیله پخت انواع مایعات ( سوپ، خورشت، رب، کمپوت و غیره) در حجم زیاد است. این دیگ دارای مشعل های مخصوص چدنی مجهز به وسایل ایمنی و کنترل گاز، جرقه زدن، شیر آب سرد و گرم ( جهت آب گیری، شستشو و کنترل مقدار آب) و شیر بزرگ تخلیه می باشد.

دیگ گاز سوز دو جداره: دیگ دو جداره، راحت ترین، بهداشتی ترین وسیله پخت انواع مایعات ( مربا، کمپوت، رب، سوپ و غیره) و مناسب ترین وسیله برای پخت برنج و سبزیجات به طریقه حرارت غیر مستقیم است. این دیگ دارای مشعل های مخصوص چدنی، مجهز به وسایل ایمنی و کنترل گاز، جرقه زدن، شیر آب سرد و گرم( جهت آب گیری، شستشو و کنترل مقدار آب لازم) و شیر بزرگ تخلیه می باشد . این دیگ دارای وسایل کنترل فشار بخار و سوپاپ های اطمینان می باشد.

اجاق گاز گریدل فردار

جهت پخت انواع غذاهای سرخ کردنی و گرم نگه داشتن غذاها مورد استفاده قرار می گیرد. بالا بردن سریع درجه حرارت، گرم نگه داشتن غذا، استفاده اقتصادی تر از انرژی، حرارت مناسب برای انواع غذاهای سرخ کردنی، از ویژگی های این اجاق گاز است. شعله پخش کن های مدور و لوله ای با قدرت و اثر مطلوب، حرارت را در سطح ضخیم تاوه به طرز متعادل توزیع می کنند. این اجاق مجهز به ترموستات جهت تنظیم درجه حرارت داخل فر می باشد.

اجاق گاز چهار شعله فردار

این اجاق گاز به علت تماس با شعله آتش از ظرفیت حرارتی بالایی برخوردار بوده و در پخت انواع غذاها و گرم نگه داشتن آنها( توسط فر) مورد استفاده قرار می گیرد. حرارت فر از طریق ترموستات کنترل می شود.

چرخ گوشت

این دستگاه قادر است انواع مختلف گوشت را برای مصارف معمول و همچنین همبرگر، پیراشکی و ... آماده سازد. به علاوه شما می توانید از این دستگاه برای چرخ کردن مواد غذایی سخت از قبیل بادام، گردو و ... نیز استفاده نمایید.

البته دستگاه چرخ گوشت باید بعد از استفاده شسته شود و قطعات آن جدا گردد و در مواقع استفاده قطعات آن وصل شده استفاده شود.

ماشین های پوست کن

ماشین های پوست کن با دو ظرفیت 200 و 400 کیلوگرم در ساعت که به ترتیب 200 و 400 کیلوگرم سیب زمینی را در هر ساعت پوست کنده و شستشو می دهند و همچنین توانایی پوست کندن و شستشو هویج و پیاز را نیز دارند. پوشش ساینده مخصوص در جدار داخلی و دیسک گردان، قشر نازکی از سبزیجات فوق را برداشته و ضایعات را به حداقل می رساند

نکات مهم

• می بایست 10 تا 15 درصد تعداد هر یک از تجهیزات و لوازم موجود در آشپزخانه ، لوازم و تجهیزات رزرو یا ذخیره وجود داشته باشد تا در موارد خاص و یا خرابی دستگاهها مورد استفاده قرار گرفته و خللی در روند انجام کار ایجاد نگردد.
• هر دیگ مواد غذایی 30 کیلوگرم گنجایش دارد که به ازای هر 150 نفر یک دیگ در نظر می گیرند.
• اجاق گاز بزرگ به ازای هر 150 نفر یک عدد
• گرم کن یا دم کن برنج به ازای هر 200 نفر یک عدد
• پلوپز به ازای هر یک 150 نفر یک عدد
• کانتر گرم به ازای هر 1000 نفر یک عدد 190 سانتی متری
• کانتر سرد به ازای هر 1000 نفر یک عدد 190 سانتی متری
• بالای کلیه تجهیزاتی که ایجاد دود یا بخار می کنند می بایست هود با ابعاد متناسب با فضای اشغال شده توسط دستگاه مورد نظر، نصب گردد.
• در سردخانه و انبار معمولاً 2/3 فضای موجود را طبقه بندی کرده و یا پالت می گذارند.
• کلیه ظروف مورد استفاده در آشپزخانه و تجهیزات لازم می بایست ترجیحاً از جنس استیل یا آلومینیوم باشند.
• ظروف غذاخوری اعم از سینی های 4 و 6 خانه، لیوان، پارچ، نمکدان، ظرف سماق ترجیحاً از جنس استنلس استیل باشند البته در صورت امکان می توان از ظروف چینی و کریستال نیز استفاده نمود.( در صورت امکان استفاده از ظروف یکبار مصرف استاندارد توصیه میگردد.)
• جنس تخته های مورد استفاده ترجیحاً استیل یا زالامید باشد و در غیر این صورت از تخته های چوبی فاقد هرگونه خلل و فرج می توان استفاده نمود.
• سینک مخصوص شستشوی سبزیجات و... می بایست از جنس استنلس استیل و به صورت سه خانه باشد.